John Steinbeck

Lubię znać prawdę, nawet jeśli jest bolesna.

Cytat Steinbecka

John Steinbeck

John Steinbeck urodził się 27 lutego 1902 w miasteczku Salinas, w Kalifornii. Salinas zamieszkiwało wtedy około 5000 ludzi, było siedzibą powiatu hrabstwa Monterey oraz centrum handlowym i wysyłkowym bardzo urodzajnej doliny Salinas znanej w wielu stanach z zielonej sałaty.
Rodzina Johna pochodziła z Niemiec. Dziadek pisarza, Johann Adolf Großsteinbeck, po przybyciu do Stanów Zjednoczonych skrócił nazwisko do Steinbeck.
Ojciec pisarza, John Ernst Steinbeck, był menedżerem w młynie. Mama, Olive Hamilton, była nauczycielką w szkole i razem z synem dzieliła pasję do książek.
Steinbeck miał trzy siostry. W wieku czterech lat otrzymał własnego kucyka, Jill, będącego inspiracją dla jego późniejszej serii opowiadań, „Kasztanek” (The Red Pony). Kiedy skończył 11 lat, jego ojciec stracił pracę.
Podczas wakacji młody John pracował na pobliskich ranczach, później również wśród pracowników tymczasowych w Spreckels. Tam poznał los ludzi, zmuszonych do migracji zarobkowej, a także ciemne strony ludzkiej natury. Zebrane doświadczenia były prawdopodobnie „zaczynem” do powieści „Myszy i ludzie”.
Rodzice chcieli kształcić go w kierunku technicznym, on jednak już w wieku 14 lat wiedział, że chce zostać pisarzem i nigdy nie porzucił tego powołania.
W 1919 Steinbeck ukończył szkołę średnią w Salinas i zapisał się na Uniwersyt Stanforda, mając nadzieję na doskonalenie umiejętności pisania. Brał udział w kursach kreatywnego pisania i zachwycał się historią świata. Latem 1923 Steinbeck zapisał się na kurs biologii w Hopkins Marine Station w Pacific Grove.Na uniwersytecie Stanforda John Steibeck studiował z przerwami do 1925 roku. Przerw miał dużo, opuszczonych zajęć również, dlatego dyplomu nie uzyskał.
W czasie jego studiów sytuacja finansowa rodziny ustabilizowała się, ponieważ ojciec został skarbnikiem hrabstwa Monterey. Po studiach John wyjechał do Nowego Jorku, podejmował dorywcze prace, jednocześnie starając się zrealizować swoje marzenie o zostaniu pisarzem.
Pracował jako robotnik rolny, murarz, aptekarz, mierniczy, zbieracz owoców, marynarz i dziennikarz. Kiedy nie udało mu się opublikować żadnej ze swoich prac, powrócił do Kaliforni i pracował w wylęgarni ryb w Tahoe City. W tym mieście poznał swoją pierwszą żoną Carol Henning. Pobrali się na początku 1930.
W 1929 roku Steinbeck opublikował swoją pierwszą powieść, „Złotą czarę”, historię życia i śmierci korsarza Henry Morgana.
Podczas Wielkiego Kryzysu małżeństwo Steinbecków mieszkało w domu należącym do ojca pisarza, który pozwolił zamieszkać im za darmo oraz zapewnił zabezpieczenie materialne po to, aby John mógł zrezygnować z pracy i poświęcić się pisaniu.
Sukces przyszedł jednak dopiero w 1935, wraz z ukazaniem się powieści „Tortilla Flat”. W 1942 powieść została przeniesiona na ekran filmowy przez Victora Fleminga, główną rolę zagrał Spencer Tracy.
John Steinbeck, który mawiał: „Nigdy nie nauczę się wyobrażać sobie pieniędzy większych niż dwa dolary”, zaczął otrzymywać wysokie honoraria. Jego książki nie schodziły z list bestsellerów, uzyskiwał także tantiemy z ekranizacji.
Pisał o problemach społecznych ludzi żyjących w Kalifornii. Ukazały się m.in. „Myszy i ludzie” i „Grona gniewu”. Książki te spotkały się z uznaniem krytyków i czytelników, przyniosły mu duży rozgłos oraz niezadowolenie w rodzinnym stanie. Powieści niemal natychmiast doczekały się adaptacji filmowych.
W 1940 za „Grona gniewu” pisarz otrzymał Nagrodę Pulitzera.
W tym samym roku Steinbeck wraz ze swoim przyjacielem Edem Rickettsem udał się w podróż wokół Zatoki Kalifornijskiej. Chociaż Carol towarzyszyła Steinbeckowi w podróży, ich małżeństwo zaczęło się w tym czasie rozpadać. Związek zakończył się w 1941, a finałem był rozwód w 1943. Zaledwie miesiąc po rozwodzie Steinbeck ożenił się ponownie, z Gwyndolyn „Gwyn” Conger. Miał z nią później dwóch synów Thomasa i Johna Jr, jedyne dzieci pisarza.
W latach 1943-1944 pisarz był korespondentem wojennym. W Afryce Północnej został ranny na skutek eksplozji amunicji. Swoje przeżycia z tego okresu opisał w zbiorze reportaży „Była raz wojna”.
Po powrocie z wojny Steinbeck napisał opowiadanie „Łódź ratunkowa”, które stało się podstawą scenariusza filmu Alfreda Hitchcocka, pomógł również Jackowi Wagnerowi przy scenariuszu do „A Medal for Benny”.
W 1947 wraz z fotografem Robertem Capa Steinbeck rozpoczął serię podróży po Związku Radzieckim. Odwiedzili oni Moskwę, Kijów, Tbilisi, Batumi i Stalingrad, stając się jednymi z pierwszych ludzi Zachodu odwiedzających ZSRR od czasu rewolucji komunistycznej. Podróże stały się materiałem do książki „A Russian Journal”, która ukazała się w 1948 roku.
1948 rok był trudny dla Steinbecka. Zmarł jego najlepszy przyjaciel Ed Ricketts, a żona Gwyn zażądała rozwodu. Jednym z powodów odejścia Gwyn były zapewne ciągłe wyjazdy męża. Rozwód uprawomocnił się w sierpniu tego samego roku.
Z listów pisarza wynika, że śmierć przyjaciela („Nie umarł Ed, ale duża i ważna część mnie...”) była bardziej bolesna niż odejście żony.
W 1949 Steinbeck poznał Elaine Scott, z którą ożenił się 28 grudnia 1950, tydzień po tym, jak pani Scott uzyskała rozwód z aktorem Zachary Scottem. Małżeństwo przetrwało do śmierci Steinbecka w 1968 roku.
Niedługo po ślubie pisarz zaczął pracować nad powieścią „Na wschód od Edenu”, o której pisał: „Chcę napisać książkę dla swoich synów. Są teraz małymi chłopcami i nigdy nie będą wiedzieć, skąd pochodzą, chyba że im powiem... Chcę, żeby wiedzieli, jak to było… Opowiem im więc jedną z największych, być może największą ze wszystkich historii – historię dobra i zła, siły i słabości, miłości i nienawiści, piękna i brzydoty…”.
Powieść „Na wschód od Edenu” Steinbeck uważał za swoje najlepsze dzieło. W 1955 powieść została sfilmowana przez Elia Kazana z niezapomnianą rolą Jamesa Deana.
W 1960 pisarz udał się w podróż ze swoim przyjacielem, pudlem Charley’em, w podróż po Stanach. Steinbeck chciał lepiej poznać Amerykę, którą opisywał, objechać ją wzdłuż i wszerz, omijając miasta, bo wszystkie miasta ich mieszkańcy są do siebie podobni. Według syna Steinbecka, Thoma, pisarz udał się na wyprawę, gdyż wiedział, że nie zostało mu za wiele życia i chciał zobaczyć kraj po raz ostatni.
Ostatnia powieść, „Zima naszej goryczy”, ukazała się w 1961 roku. Książka nie cieszyła się zbyt dużym powodzeniem. Krytycy uznali, że to ważna pozycja w dorobku pisarza, ale byli nią rozczarowani.
Przyznanie Steinbeckowi w 1962 roku Nobla wywołało kontrowersje, a nawet głosy oburzenia. Reakcje te musiały najwyraźniej dotknąć pisarza, gdyż do swojej śmierci nie opublikował więcej żadnej powieści, wydawał już tylko literaturę faktu.
We wrześniu 1964 Steinbeck został odznaczony Medalem Wolności przez prezydenta Lyndona B. Johnsona.
W 1967 roku, na zlecenie magazynu Newsday, Steinbeck udał się do Wietnamu (był zwolennikiem zaangażowania się Stanów Zjednoczonych w wojnę). Odwiedził tam również swoich synów, którzy służyli w armii.
Steinbeck zmarł w Nowym Jorku 20 grudnia 1968 roku z powodu niewydolności serca. Sekcja zwłok wykazała prawie całkowite zamknięcie głównych tętnic wieńcowych. Zgodnie z jego wolą, ciało zostało poddane kremacji, a urna z prochami pochowana w grobie rodzinnym w Garden of Memories Memorial Park w Salinas.